Узрост, з якога наступае крымінальная адказнасць
З 1 студзеня 2001 года ўступіў у сілу Крымінальны кодэкс Рэспублікі Беларусь, які быў прыняты Палатай прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу 2 чэрвеня 1999 года, адобраны Саветам Рэспублікі Нацыянальнага сходу 24 чэрвеня 1999 года і падпісаны Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь 9 ліпеня 1999 года.
Артыкулам 27 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь установлены ўзрост, з якога наступае крымінальная адказнасць.
Так, згодна з часткай 1 артыкула 27 крымінальнай адказнасці падлягае асоба, якая дасягнула да часу здзяйснення злачынства шаснаццацігадовага ўзросту, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных гэтым Кодэксам.
Заканадаўствам Рэспублікі Беларусь суб'ектам злачынства (суб'ектам крымінальнай адказнасці) прызнаецца фізічная асоба, якая ў момант здзяйснення злачынства знаходзіцца ў стане свядомасці і дасягнула пэўнага ўзросту.
Фарміраванне свядомасці чалавека, яго характару, навыкаў і звычак пачынаецца з нараджэння і ў асноўным заканчваецца да моманту наступлення паўналецця. Здольнасць жа ўсведамляць характар сваіх дзеянняў, іх грамадскую небяспеку і кіраваць сваімі паводзінамі надыходзіць ужо да дасягнення 16-гадовага ўзросту. Зыходзячы з гэтага, ч.1 арт.27 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь устанаўліваецца агульнае правіла, згодна з якім крымінальнай адказнасці падлягаюць асобы, якім да здзяйснення злачынства споўнілася 16 гадоў.
Аднак некаторыя злачынствы па сваім характары такія, што непаўналетнія ўсведамляюць іх грамадскую небяспеку і проціпраўнасць ў больш раннім узросце. У сувязі з гэтым у ч.2 арт.27 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь даецца пералік злачынных дзей (усяго 21), за здзяйсненне якіх крымінальная адказнасць надыходзіць з 14-гадовага ўзросту. Так, згодна з ч.2 арт.27 асобы, якія ўчынілі забароненыя гэтым Кодэксам дзеі ва ўзросце ад 14 да 16 гадоў, падлягаюць крымінальнай адказнасці толькі за:
1) забойства (арт.139);
2)прычыненне смерці па неасцярожнасці (арт.144)
3) наўмыснае прычыненне цяжкага цялеснага пашкоджання (арт.147);
4) наўмыснае прычыненне менш цяжкага цялеснага пашкоджання (арт.149);
5) згвалтаванне (арт.166);
6)гвалтоўныя дзеянні сэксуальнага характару (арт.167);
7)выкраданне чалавека (арт.182);
8) крадзеж (арт.205);
9) рабаванне (арт.206)
10) разбой (арт.207);
11) вымагальніцтва (арт.208);
12) выкраданне транспартнага сродку або маламернага воднага судна (арт.214);
13) наўмыснае знішчэнне або пашкоджанне маёмасці (ч.2,3 арт.218);
14) захоп закладніка (арт.291);
15) крадзеж агнястрэльнай зброі, боепрыпасаў або выбуховых рэчываў (арт. 294);
16) наўмыснае прывядзенне ў непрыдатнасць транспартнага сродку або шляхоў зносін (арт.309);
17) крадзеж наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў і прэкурсораў (арт.327);
18) хуліганства (арт.339);
19) заведама ілжывае паведамленне аб небяспецы (арт.340);
20) апаганенне будынкаў і псаванне маёмасці (арт.341).
21) уцёкі з папраўчай установы, якая выконвае пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі, арыштнага дома ці з-пад варты (арт.413).
Пералік злачынстваў, дадзены ў ч.2 арт.27УК, з'яўляецца няпоўным. У яго ўключаны розныя па сваім характары і ступені грамадскай небяспекі злачынства: ад злачынстваў, якія не ўяўляюць вялікай грамадскай небяспекі (напр., Простае хуліганства - ч.1 арт.339), да асабліва цяжкіх злачынстваў (напр., Забойства - арт.139). Агульным для ўсіх гэтых злачынстваў з'яўляецца тое, што нават непаўналетнія, якія дасягнулі 14-гадовага ўзросту, усведамляюць грамадскую небяспеку і проціпраўнасць гэтых дзеянняў.
Не падлягае крымінальнай адказнасці непаўналетні, які дасягнуў прадугледжанага часткамі першай або другой гэтага артыкула ўзросту, калі будзе ўстаноўлена, што з прычыны адставання ў разумовым развiццi, не звязанага з хваравітым псіхічным засмучэннем, яно падчас здзяйснення грамадска небяспечнай дзеі было няздольнае ўсведамляць фактычны характар цi грамадскую небяспеку свайго дзеяння.